Τα φάρμακα θα πρέπει να σε κάνουν να νιώθεις καλύτερα - και τις περισσότερες φορές το πετυχαίνουν. Αλλά συχνά έρχονται επίσης με παρενέργειες. Συνήθως, αυτές οι ανεπιθύμητες συνέπειες είναι μικρές, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι σοβαρές. Ορισμένα φάρμακα μπορούν ακόμη και να προκαλέσουν κατάθλιψη, ανεξάρτητα από το εάν έχεις προδιάθεση για προβλήματα ψυχικής υγείας. Αυτό που είναι ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι οι καταναλωτές και οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να μην γνωρίζουν αυτόν τον κρυφό κίνδυνο.
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2018 στο JAMA, περισσότερο από το ένα τρίτο των ενηλίκων μπορεί να χρησιμοποιούν συνταγογραφούμενα φάρμακα που έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν κατάθλιψη ή να αυξήσουν τον κίνδυνο αυτοκτονίας.
Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι περισσότερα από 200 φάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνά, έχουν την κατάθλιψη ή τις τάσεις αυτοκτονίας ως πιθανές παρενέργειες. Αλλά επειδή πολλά από αυτά τα φάρμακα - συμπεριλαμβανομένων των ορμονικών αντισυλληπτικών, των φαρμάκων για την αρτηριακή πίεση και την καρδιά, των αντιόξινων και των παυσίπονων - συνταγογραφούνται για σκοπούς που δεν σχετίζονται με την ψυχική υγεία, ανησυχούν ότι οι ασθενείς μπορεί να μην προειδοποιηθούν ποτέ για τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης.
Κανείς δεν ξέρει ακριβώς γιατί ορισμένα φάρμακα έχουν αυτό το αποτέλεσμα. «Τα φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν τους νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλό σας όπως η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη, [και αυτό] μπορεί να επηρεάσει τις αλλαγές στη διάθεση», λέει ο Edmi Cortes, MD, επίκουρος καθηγητής κλινικής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι, Miller School of Medicine, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Αυτό μπορεί να ισχύει ιδιαίτερα όταν οι ασθενείς παίρνουν περισσότερα από ένα φάρμακα - το οποίο, σύμφωνα με τη μελέτη JAMA, συμβαίνει συχνότερα από ό, τι στο παρελθόν. Οι ερευνητές εξέτασαν ιατρικά αρχεία περισσότερων από 26.000 ασθενών για μια περίοδο 10 ετών, μελετώντας τη χρήση αυτών των 200+ φαρμάκων με πιθανές παρενέργειες που αλλάζουν τη διάθεση. Περίπου το 15% των ενηλίκων που χρησιμοποίησαν τρία ή περισσότερα φάρμακα ταυτόχρονα εμφάνισαν κατάθλιψη, σε σύγκριση με το 9% εκείνων που έλαβαν δύο, το 7% που έλαβαν ένα και μόλις το 5% που δεν έλαβαν κανένα.
Οι ερευνητές είδαν ένα παρόμοιο μοτίβο για φάρμακα που απαριθμούσαν την αυτοκτονία ως πιθανή παρενέργεια. Και αυτά τα μοτίβα παρέμειναν, ακόμη και μετά τον αποκλεισμό ασθενών που λάμβαναν επίσης φάρμακα που είχαν συνταγογραφηθεί για προϋπάρχον άγχος ή κατάθλιψη.
Εάν υποψιάζεσαι ότι έχεις κατάθλιψη ως αποτέλεσμα ενός φαρμάκου, επικοινώνησε αμέσως με το γιατρό σου. Αυτός θα μπορέσει να το διαχειριστεί μειώνοντας τη δόση, αλλάζοντας το φάρμακο ή, όταν το φάρμακο είναι πραγματικά απαραίτητο για τη θεραπεία της ασθένειας, δίνοντας ένα αντικαταθλιπτικό για τη θεραπεία των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
Εδώ είναι μερικά κοινά φάρμακα που μερικές φορές συνδέονται με κατάθλιψη. Συζήτησε με το γιατρό σου εάν παίρνεις κάποιο από αυτά και παρατηρείς αλλαγές στη διάθεσή σου.
Β-αναστολείς
Οι β-αναστολείς, όπως η μετοπρολόλη, συνταγογραφούνται ευρέως για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης, αλλά χρησιμοποιούνται επίσης για στηθάγχη, αρρυθμίες, ημικρανία, τρόμο και ακόμη και για το γλαύκωμα. Γενικά, και ειδικά για την υπέρταση, οι β-αναστολείς χρησιμοποιούνται μακροπρόθεσμα, αλλά ορισμένες έρευνες έχουν συνδέσει τη συνεχιζόμενη χρήση με την κατάθλιψη. Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις. Στην πραγματικότητα, οι β-αναστολείς δεν χρησιμοποιούνται πια τόσο συχνά. Έχουν μείνει πίσω ως τυπική θεραπεία επειδή υπάρχουν νεότερα φάρμακα που μπορεί να λειτουργούν καλύτερα χωρίς τον κίνδυνο κατάθλιψης.
Κορτικοστεροειδή
Τα στεροειδή όπως η πρεδνιζόνη χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ενός εκπληκτικού αριθμού παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων αυτοάνοσων παθήσεων όπως της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και του λύκου, του άσθματος, των αλλεργιών και ακόμη και του καρκίνου. Όμως σε σχέση με την ψυχική υγεία παρουσιάζουν μειονεκτήματα. Η χρόνια χρήση σχετίζεται με μια σειρά ψυχιατρικών προβλημάτων. Μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, άγχος, ψύχωση. Η ευφορία και η μανία φαίνεται να είναι πιο συχνές με τη βραχυπρόθεσμη χρήση, ενώ η κατάθλιψη γίνεται πιο εμφανής με πιο μακροπρόθεσμη χρήση, ακόμη και αν οι δόσεις δεν είναι μεγάλες.
Εάν έχεις οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης ή αλκοολισμού, έχεις ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης μιας από αυτές τις παρενέργειες όταν χρησιμοποιείς κορτικοστεροειδή. Συζήτησε με το γιατρό ή τον ειδικό σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου και τις εναλλακτικές λύσεις φαρμάκων.
Αντιβιοτικά
Δεν είναι φυσικά όλα τα αντιβιοτικά, αλλά σίγουρα ορισμένα έχουν συνδεθεί με την κατάθλιψη, ιδίως η λεβοφλοξασίνη και η σιπροφλοξασίνη. Και τα δύο ανήκουν στην οικογένεια των αντιβιοτικών γνωστών ως φθοροκινολόνες και συνταγογραφούνται για μια ποικιλία βακτηριακών λοιμώξεων.
Μια μεγάλη έρευνα των ιατρικών αρχείων στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσε ότι μόνο μία κατηγορία κινολονών συνδέθηκε με 25% υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. Επιπλέον, η λήψη μιας κατηγορίας στην ομάδα αντιβιοτικών πενικιλίνης συσχετίστηκε με 23% υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. Δύο κατηγορίες πενικιλίνης έφταναν τον κίνδυνο έως και 40%, και περισσότερα από πέντε κατηγορίες ενέχουν 56% υψηλότερο κίνδυνο.
Βεβαιώσου ότι παίρνεις αντιβιοτικά μόνο όταν πραγματικά τα χρειάζεσαι. Η υπερβολική χρήση συμβάλλει επίσης στην εξάπλωση ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων.
Ιντερφερόνη
Το 40% των ατόμων που λαμβάνουν ιντερφερόνη αναπτύσσουν κατάθλιψη. Το φάρμακο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ορισμένων καρκίνων και ιογενών λοιμώξεων, όπως η ηπατίτιδα C, μεταξύ άλλων. Η κατάθλιψη συνήθως εξαφανίζεται μόλις τελειώσει η θεραπεία, αλλά μια μελέτη διαπίστωσε ότι θα μπορούσε να επανέλθει αργότερα.
Δεδομένου ότι η ιντερφερόνη καταπολεμά τις απειλητικές για τη ζωή ασθένειες, τα αντικαταθλιπτικά χρησιμοποιούνται μερικές φορές έτσι ώστε το άτομο να μπορεί να συνεχίσει τη θεραπεία. Η έρευνα έχει δείξει ότι οι επιλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) και άλλες κατηγορίες αντικαταθλιπτικών μπορούν να ανακουφίσουν έως και το 85% των ατόμων που αναπτύσσουν κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της θεραπείας με ιντερφερόνη.
Αντιεπιληπτικά
Ορισμένες αναφορές έχουν δείξει ότι τα αντισπασμωδικά (ή κατά της επιληψίας) φάρμακα όπως η τοπιραμάτη και η γκαμπαπεντίνη μπορεί να συμβάλλουν στην κατάθλιψη. Αυτά τα φάρμακα καταστέλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ). Τα φάρμακα που είναι κατασταλτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος μπορεί να σχετίζονται με την κατάθλιψη. Οι βενζοδιαζεπίνες (όπως τα κοινά φάρμακα κατά του άγχους Xanax και Valium) είναι επίσης κατασταλτικά του ΚΝΣ και έχουν συσχετιστεί με την κατάθλιψη.
Ευτυχώς, η κατάθλιψη που προκαλείται από φάρμακα εξαφανίζεται όταν σταματάς τη θεραπεία.
Τα αντισπασμωδικά χρησιμοποιούνται τώρα για τη θεραπεία όχι μόνο των επιληπτικών κρίσεων αλλά και της διπολικής διαταραχής, του πόνου από τα κατεστραμμένα νεύρα και της ινομυαλγίας. Υπάρχουν άλλες θεραπείες για όλες αυτές τις καταστάσεις, και υπάρχουν επίσης εναλλακτικές λύσεις για τις βενζοδιαζεπίνες.
Οπιοειδή
Τα εθιστικά παυσίπονα - τα οποία είναι υπεύθυνα για μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις δημόσιας υγείας στην αμερικανική ιστορία - φαίνεται επίσης να αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος κατάθλιψης σε άτομα που δεν είχαν ποτέ, αυξήθηκε όσο έπαιρναν οπιοειδή, ξεκινώντας μετά από περίπου 30 ημέρες. Η δόση δεν φαίνεται να έχει σημασία. Ταυτόχρονα, πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι περισσότερες από τις μισές συνταγές οπιοειδών στις ΗΠΑ απευθύνονται σε άτομα με υπάρχουσες καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη ή άγχος. Τα άτομα με αυτές τις διαταραχές της διάθεσης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κατάχρησης οπιοειδών.
Αντισυλληπτικά
Ορισμένες μελέτες έχουν συνδέσει δημοφιλείς μεθόδους αντισύλληψης - όπως τα αντισυλληπτικά χάπια και τα σπιράλ- με κατάθλιψη ή χαμηλότερη ποιότητα ζωής. Οι ερευνητές λένε ότι οι ορμονικές αλλαγές που προκαλούνται από αυτά τα φάρμακα, όπως η μείωση της τεστοστερόνης ή η αύξηση της προγεστερόνης, μπορεί να διαδραματίζουν ρόλο. Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Contraception κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ ορμονικής αντισύλληψης και κατάθλιψης, και μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι στο Menopause διαπίστωσε ότι ο ορμονικός έλεγχος μέσω αντισυλληπτικών μπορεί στην πραγματικότητα να προστατεύσει τις γυναίκες από την κατάθλιψη αργότερα στη ζωή.
Τα αντισυλληπτικά βοηθούν επίσης στη ρύθμιση των επιπέδων ορμονών και για ορισμένες γυναίκες - ειδικά για εκείνες με βαριές περιόδους ή καταστάσεις όπως η ενδομητρίωση - μπορεί να μειώσει τα σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα που σχετίζονται με την εμμηνόρροια κάθε μήνα.
Φάρμακα για την καούρα
Μεταξύ των 200 φαρμάκων που αναφέρονται στη μελέτη JAMA είναι δύο φάρμακα που συνήθως συνταγογραφούνται για τη θεραπεία της καούρας: τα αντιόξινα και οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων ή PPIs. Παρόλο που η κατάθλιψη δεν είναι μια κοινή συνέπεια αυτών των φαρμάκων, μερικά από αυτά τα φάρμακα το αναφέρουν ως πιθανή παρενέργεια.
Η λήψη αναστολέα αντλίας πρωτονίων μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του σώματος να απορροφήσει τη βιταμίνη Β12, ένα βασικό θρεπτικό συστατικό που παράγει χημικές ουσίες που επηρεάζουν τη διάθεση και τη γνώση. Οι PPI έχουν συνδεθεί με κατάθλιψη σε τουλάχιστον μία πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο International Psychogeriatrics. Τα αντιόξινα, τα οποία διατίθενται με αλλά και χωρίς ιατρική συνταγή, θεωρούνται γενικά ασφαλή - αλλά οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν τις πιθανές παρενέργειες, ειδικά όταν λαμβάνονται συχνά ή σε μεγάλες ποσότητες.
Αντικαταθλιπτικά
Ίσως έχεις δει ή ακούσει τις προειδοποιήσεις ότι τα αντικαταθλιπτικά μπορούν στην πραγματικότητα να αυξήσουν τον κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων ή ιδεών. Παράξενο όπως φαίνεται, η έρευνα το υποστηρίζει. Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες στις αρχές της δεκαετίας του '20 σε σπάνιες περιπτώσεις έχουν αυξήσεις στον αυτοκτονικό ιδεασμό όταν ξεκινούν ένα αντικαταθλιπτικό. Παρόλ’ αυτά δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η έναρξη αντικαταθλιπτικών μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την κατάθλιψη και η μακροχρόνια χρήση δεν σχετίζεται με την κατάθλιψη.
Τα αντικαταθλιπτικά έχουν βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους να βγουν από την κατάθλιψη. Το ποσοστό των νέων που βιώνουν αυτοκτονική σκέψη ως παρενέργεια είναι μικρό. Συζήτησε με το γιατρό σου εάν υποψιάζεσαι ότι η κατάθλιψή σου επιδεινώνεται κατά τη θεραπεία ή σκέφτεσαι να βλάψεις τον εαυτό σου. Ποτέ μην σταματήσεις να παίρνεις ένα από αυτά τα φάρμακα χωρίς επίβλεψη από το γιατρό σου.
